معمولا انجام ارتودنسی در کودکان، نسبتاً آسان تر از بزرگسالان است. بعلاوه در این سن، روش های ارتودنسی زیادی برای شكل‌گیری و تنظیم مناسب دندان ها در هر مرحله از رشد كودكان وجود دارد. یکی از راحت ترین و موثرترین روش ها برای کودکان و نوجوانان، استفاده از ارتودنسي هاي متحرک کودکان است.
اما سوال برخي از والدين اين است كه چرا ارتودنسي متحرك به جاي ارتودنسي ثابت و هم تراز براي كودك آنها استفاده شده است. در اين محتوا در مورد كاربرد، كارايي و اثربخشی ارتودنسي هاي متحرك يا بريس هاي متحرك پرداخته شده است تا به والدین كمك كنيم با ارتودنسي متحرك كودكان آشنا شوند.
ارتودنسي متحرک كودكان چيست؟
در حقيقت ارتودنسي متحرك كودكان نگهدارنده‌ي پلاستیکی نرم یا سخت است. ارتودنسي متحرك كودكانه مطابق با استانداردهای از پیش تعريف شده یا با توجه به وضعیت دندان های شیری كودكان طراحی مي شوند. این نگهدارنده ها اثرات جهت دار و هدايتي دارند. به اين معنا كه عملکرد فک دندان را تنظیم می کنند و ازعادات بد کودکان كه باعث عواقب بدی برای دندان ها می شوند، جلوگيري مي كنند.
ارتودنسی متحرک کودکان نوعی وسیله درمانی پزشکی است که خود بیمار می تواند از آن به راحتی استفاده نماید (با راهنمایی پزشک در دهان قرار دهد و تنظیم نماید).
این وسیله بصورت دوره ای و طبق دستور پزشک باید استفاده شود. نوع رایج و عادی این دستگاه از یک صفحه اکریلیک، پیچ و سیم تشکیل شده است اما در برخی موارد دارای بخشهای اضافی مانند فنر و غلتک اکریلیک می باشد.
گاهی ارتودنسی از نوع متحرک، دندان را در موقعیت درست آن قرار نمی دهد یا مانع حرکت و چرخش دندانها می شود. در چنین مواردی همانند مال اکلوژن پیشرفته درمان انتخابی استفاده از ارتودنسی ثابت می باشد.
کارکرد اصلی استفاده از انواع ارتودنسی جلوگیری از پیشرفت مال اکلوژن، رفع اختلال در عملکرد عضلات صورت، اصلاح فرم فک بالا و پایین و وضعیت آنها نسبت به یکدیگر است. در نتیجه استفاده و شروع زودتر درمان می تواند نتیجه بسیار موثرتری داشته باشد.
دستگاه های ارتودنسی متحرک کودکان از لحاظ ساختار می توانند متفاوت باشند و از یک یا دو بخش تشکیل شده باشند. این تفاوتها به خاطر این است که هر دستگاه بصورت اختصاصی برای هر بیمار طراحی و ساخته می شود.
روند درمانی و تعداد ساعاتی که کودک باید از دستگاه استفاده نماید بستگی به وضعیت بیماری و نوع دستگاهی که طراحی شده است دارد.
خصوصیات اصلی دستگاه ارتودنسی
- شروع درمان را از سنین پایین ممکن می سازد
- نسبتا قیمت پایینی دارد
- در شرایط خاص قابل عکسبرداری است
- مانع اقداماتی که برای حفظ بهداشت دهان و دندان صورت می گیرد (مثل مسواک زدن) نمی شود.
- به سادگی قابل تعمیر هستند
چرا از ارتودنسی متحرک برای کودکان استفاده کنیم؟
مراقبت از دندانها باید در اوایل زندگی هر فرد (یعنی زمانی که دندانهای شیری ظاهر می شوند) بصورت جدی مورد توجه قرار گیرد. این موضوع فوق العاده حائز اهمیت می باشد چون شکل گیری ظاهر ایده آل فک و صورت کاملا وابسته به رشد مناسب استخوان فک است این موضوع بر وضعیت سلامتی دندانهای دائمی که بعدا ایجاد می شوند نیز تاثیر می گذارد.
همچنین شما بایستی بایت دندانهای خود را از همان سالهای ابتدایی چک کنید و چنانچه دچار مال اکلوژن (هم ردیف نبودن دندانها) هستید درمان را هرچه زودتر آغاز نمایید.
وجود مشکل در بایت دندانها می تواند در ادامه زندگی بدتر شود و فرم دندانها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل نقش والدین در تشخیص زودهنگام این مشکل در کودکان جهت شروع به موقع درمان بسیار مهم است.
واقعیت این است که مال اکلوژن دندان غالبا یک وضعیت اکتسابی است یعنی در اوایل زندگی در فرد ایجاد می شود. مواردی مانند مکیدن شست، خوابیدن با پستانک در دهان، تنفس از طریق دهان، تغذیه طولانی مدت با شیشه پستانک و … می توانند موجب ناهنجاری در ماهیچه های صورت و تغییر شکل استخوانهای فک شوند که جایگیری درست دندانها را به هم می ریزند.
بعلاوه عدم مراقبت صحیح از دندانهای شیری در کودکی و از دست دادن زود هنگام آنها می تواند از دلایل ایجاد مال اکلوژن باشد.
بررسی مرتب بایت دندانهای کودکان باید به یک عادت برای والدین آنها تبدیل شود. چنانچه تغییرات غیر عادی در وضعیت دندانها مشاهده شود باید جهت معاینه به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند و در صورت لزوم پروسه درمان شروع شود.
نتیجه درمان تا حد زیادی وابسته به میزان همکاری بیمار است. در واقع این وسیله زمانی موثر است که طبق دستورالعمل ارتودنتیست استفاده شود.
ارتودنسي متحرك كودكان براي چه سني مناسب است؟
ارتودنسي متحرك اغلب برای کودکان با سن 8 تا 12 ساله مناسب است، زیرا اين سنين، مرحله رشد دندان ها است. در این سنين، استخوان فک هنوز انعطاف پذیر است، بنابراین حرکت دادن و شکل دادن به دندان های کودک آسان و راحت است. پس با این حساب قرار دادن ارتودنسي متحرك در كودكان، هم راحت است و هم جویدن كامل غذا را در کودکان تضمين مي كند. انحرافات کوچک در جایگیری دندانها معمولا توسط ارتودنسی متحرک قابل اصلاح و درمان هستند اما در مورد مال اکلوژن پیشرفته باید درمان مطابق با سن بیمار تجویز شود.
توجه: استفاده از ارتودنسي متحرك برای كودكان در اين سنین اجباری نیست. هنوز بسياري از دندانپزشکان از ارتودنسي ثابت براي كودكان استفاده مي کنند. استفاده از ارتودنسي متحرك و يا ارتودنسي ثابت به درمان دندانپزشک بستگی دارد.
برخی از انواع نگهدارنده ها که در روش ارتودنسي متحرك استفاده می شوند:
- فضای نگهدارنده متحرك: برای تنظیم دندان ها و حفظ فضا برای رشد دندان های دائمی استفاده مي شود.
- باز نمودن فك دهان: اين نگهدارنده برای سقف دهان طراحی شده است. با فشار کم، فضاي دهان را گسترش می دهد.
- ابزاری برای قرار دادن در فک ها: این ابزار برای دو عملکرد طراحي شده است. يكي برای جلوگیری از عادت های بد کودکان و ديگري به فک ها کمک می کند تا دندان ها در جهت مد نظر گسترش يابند.
نگهدارنده متحرک: اين نگهدارنده برای ارتودنسی ساده، دندان هایی که انحراف دارند و يا به طور ناجور چرخش دارند، استفاده مي‌شوند. نكته: این نوع ارتودنسی همیشه بر اساس مراحل تغییر دندان های کودکان طراحی می شود.
یک برنامه درمانی کامل ارتودنسی دارای جدول زمانی مشخص است. بسته به میزان تغییر دندان ها، دندانپزشک انواع مختلفی از نگهدارنده ها را استفاده مي كنند تا ارتودنسی کودکان مطابق با ساختار استخوانی، فك و دندان های آنها طراحی و انجام شود.
هزینه ارتودنسی متحرک کودکان
قیمت ارتودنسی متحرک کودکان با توجه به شرایط و پیچیدگی های هر درمان، تفاوت زیادی میتواند داشته باشد. بنابراین هزینه برای هر کودک متغییر است. توجه داشته باشید بعضی از بیمه های درمانی، بخشی از هزینه ارتودنسی را متقبل میشوند.
چگونه بهترین نتیجه را از ارتودنسی متحرک کودکان بگیریم؟
واقعیت این است که عوامل متعددی در میزان موفقیت درمان با ارتودنسی متحرک دخیل هستند و تعیین می کنند درمان اضافی مورد نیاز هست یا نه.
در این میان مهمترین نکته برای گرفتن بهترین نتیجه میزان همکاری کودک و والدین او با پزشک است. در وهله اول نقش والدین ایجاد انگیزه و بالا بردن تحمل کودک است تا دستگاه را مطابق دستور ارتودنتیست استفاده کند.
مراجعات منظم و طبق برنامه ریزی به پزشک معالج نیز بسیار مهم است. ارتودنتیست در این مراجعات میزان پیشرفت درمان را ارزیابی می کند و در صورت نیاز دستگاه را دوباره تنظیم و اصلاح می نماید.
درمان کامل با ارتودنسی (بخصوص نوع متحرک آن) ممکن است چند سال طول بکشد بنابراین نیازمند صبر و حوصله و پیگیری منظم روند درمانی دارد. در این مدت ممکن است ارتودنتیست بنا به وضعیت بیمار و شرایط دندانها دستگاه را تعویض یا مجددا تنظیم نماید.
در این بین رایجترین مداخله والدین در درمان کودک تنظیم اصولی دستگاه و نظارت بر بهداشت دهان و دندان او است. تمیز نگهداشتن دستگاه ارتودنسی به اندازه رعایت بهداشت دندانها اهمیت دارد. همچنین عمل تنظیم دستگاه با اصول خاصی در خانه انجام می شود که باید مطابق دستور پزشک باشد.
برای اینکه دستگاه ارتودنسی بتواند در تمام طول درمان بایت دندان را به درستی اصلاح کند باید طبق راهنمایی پزشک معالج “چسبندگی” آن به دندانها حفظ و اصلاح شود. برای این کار هنگام دریافت دستگاه یک کلید نیز به بیمار داده می شود که می تواند به وسیله آن پیچ موجود در دستگاه را تنظیم نماید.
این کلید باید مطابق با فرکانس و میزانی که ارتودنتیست تعیین می کند در جهت فلش چرخانده شود (فلش روی دستگاه قرار دارد). گاهی اوقات هنگامی که دستگاه را بعد از برداشتن دوباره استفاده می نمایید رو دندانهای خود یک فشار احساس می کنید. اگر این حس فشار با گذشت زمان و استفاده از دستگاه متوقف شود نشان دهنده این است که دستگاه درست کار می کند و نتایج درمانی مورد انتظار حاصل می شوند.
تنظیم دستگاه و همچنین گذاشتن و درآوردن آن باید طبق دستور و توصیه پزشک و دقیقاً با فرکانس مشخص شده در برنامه درمانی انجام شود.
استفاده زود هنگام و به موقع از دستگاه ارتودنسی متحرک می تواند حتی اختلالاتی که در اثر نقایص اکلوزال ایجاد می شوند مانند نافرمی فک و صورت را درمان نماید این در حالی است که با گذشت زمان این اختلالات درمان نشده حتی با ارتودنسی ثابت قابل اصلاح نیستند و نیاز به جراحی های سنگین و پیچیده دارند.
بیان این نکته ضروری است که استفاده از ارتودنسی فقط دلایل مرتبط با زیبایی ندارد بلکه دلایل سلامتی آن مهمتر هستند.
مطالعه مطلب آیا ارتودنسی فقط جنبه زیبایی دارد؟ توصیه میگردد.
ارتودنسی متحرک از گزینه های درمانی بسیار خوب در نظر گرفته می شود چرا که امکان شروع درمان و اصلاح مال اکلوژن را از سنین پایین فراهم می نماید، یعنی درست زمانی که کودک دارای دندانها مختلط و شیری است.
این امکان شروع درمان در سنین پایین نتایج بهبودی سریعتر و جامع تری نسبت به شروع درمان در سنین بزرگسالی دارد. همچنین نیاز به اقدامات اضافی که در افراد بزرگسال استفاده می شود (مانند کشیدن دندانهای دائمی یا جراحی) ندارد و مال اکلوژن را بخوبی درمان می نماید.
