پوسیدگی دندان پنج مرحله دارد و اگر به دلیل دندان درد ناگهانی مجبور به رفتن نزد دندانپزشک شدید احتمالا در یکی از این مراحل قرار دارید. در این محتوا درباره عامل پوسیدگی دندان، نحوه تشخیص پنج مرحله پوسیدگی دندان و روش درمان دندان درد توسط دندانپزشک توضیح داده می‌شود.
پوسیدگی دندان چیست؟
به بیان ساده پوسیدگی دندان زمانی رخ می‌دهد که دندان عفونت نماید. زمانی که سطح دندان به اندازه کافی برای ایجاد یک شکاف ضعیف می‌شود پوسیدگی دندان اتفاق می‌افتد. این شکاف به واسطه باکتری‌ها مینای دندان را از بین می‌برد. مینای دندان بیرونی‌ترین بخش دندان‌های شما است. باکتری‌ها به درونی‌ترین بخش دندان‌ها که شامل عاج و پالپ دندان می‌شود نفوذ می‌نمایند که در این باره بعدا توضیح داده خواهد شد. این شکاف‌ها، پوسیدگی دندان نامیده می‌شوند.
چه چیزی باعث پوسیدگی دندان می‌شود؟
پوسیدگی به واسطه پلاک ایجاد می‌شود. پلاک لایه ای بدبو و نازک است که روی سطح دندان تشکیل می‌شود. پلاک شامل میلیون‌ها باکتری است که این باکتری‌ها اسید تولید می‌کنند. اگر باقیمانده غذا و نوشیدنی فورا با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن تمیز نشود اسیدها به تدریج مینای دندان را از بین می‌برند.
برخی بیماری‌ها و داروها منجر به پوسیدگی دندان می‌شوند و حتی مصرف باقیمانده بطری آبی که فلوراید ندارد خطر ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. عامل پوسیدگی دندان، مصرف زیاد شکر و کربوهیدرات است. باکتری موجود روی پلاک دندان به واسطه غذاهای نشاسته دار و شیرین مانند نوشیدنی‌های غیر الکلی، کیک‌ها، شیرینی‌ها، حتی آبمیوه ها و میوه های خشک رشد می‌کند. هرچه غذا نشاسته بیشتری داشته باشد و شیرین‌تر باشد باکتری، اسید بیشتری تولید می‌کند و لایه نازک محافظ دندان شما سریع‌تر ساییده می‌شود.
مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دائمی اهمیت دارد. اگر محیط مناسبی برای ایجاد پلاک فراهم نشود، باکتری برای تضعیف مینای دندان و ایجاد پوسیدگی فرصتی ندارد.
مینای دندان: بیرونی ترین لایه حفاظتی
مینای دندان بسیار محکم است اما قابل رویت نیست. زمانی که به تدریج پلاک روی دندان‌های شما و فواصل بین آن تشکیل می‌شود مینای دندان تحلیل می‌رود.
جلوگیری از پوسیدگی دندان
خبر خوب این است که جلوگیری از پوسیدگی دندان واقعا راحت است. دو مورد از مهم‌ترین، قابل اطمینان‌ترین و صحیح‌ترین شیوه ها برای جلوگیری از پوسیدگی دندان عبارتند از:
- روزی دو بار مسواک زدن و نخ دندان کشیدن
- محدود کردن میزان مصرف غذاهای شیرین و نشاسته دار
پوسیدگی دندان مشکلی رایج است که افراد جوان و پیر را درگیر می‌کند با این حال پیشگیری از پوسیدگی دندان آسان است. تقریبا اکثر کودکان زیر 6 سال دچار پوسیدگی دندان هستند. در پژوهش اخیر در استرالیا مشخص شده است که از هر ده کودک حداقل یکی از آن‌ها یک دندان دائمی کرم خورده دارد. معمولا استرالیایی‌هایی که 15 سال یا بیشتر سن دارند دارای هشت دندان کرم خورده ی پر شده هستند.
تشخیص دندان کرم خورده
برای درک مراحل پوسیدگی دندان، به بخش‌های مختلف دندان نگاهی می‌اندازیم. دندان‌ها سه بخش دارند: مینا، عاج و پالپ. مینای دندان بیرونی‌ترین بخش دندان است. مینای دندان همان پوشش سفیدی می‌باشد که مشاهده می‌کنید و محکم‌ترین بخش دندان است. وظیفه مینای دندان محافظت از لایه نازک و نفوذ پذیر درون دندان می‌باشد.
عاج دندان بخش زرد رنگی است که در زیر مینای دندان قرار دارد. که نازک تر و نفوذ پذیرتر از مینای دندان می‌باشد. عاج دارای منافذ کوچک بسیاری در درون دندان است. پالپ نازک‌ترین و آسیب پذیرترین بخش دندان می‌باشد که از بافت‌های عصبی و رگ‌های خونی تشکیل شده است.
پوسیدگی از مینای دندان شروع می‌شود و اگر مداوا نشود به عاج دندان و سپس به پالپ می‌رسد. هرچه میزان پوسیدگی بیشتر شود درد شدیدتر می‌شود و درمانش دشوارتر است. درمان سریع پوسیدگی، از بروز درد و صرف هزینه بسیار جلوگیری می‌کند.
تشخیص مراحل پوسیدگی دندان
مرحله اول: تشخیص پوسیدگی
در مرحله اول پوسیدگی، لایه کوچکی به رنگ قهوه ای یا سفید یا یک ضایعه به شکل زخم روی مینای دندان تشکیل می‌شود. ممکن است این مرحله در عکسبرداری با اشعه ایکس برای شما قابل رویت نباشد اما دندانپزشک با استفاده از یک آینه کوچک، پوسیدگی دندان را به راحتی تشخیص می‌دهد.
آیا پوسیدگی باعث بروز درد می‌شود؟
خیر، مینای دندان اصلا عصب یا رگ‌های خونی ندارد که پیام درد را به مغز بفرستد. اگر پوسیدگی دندان در این مرحله باشد احتمالا شما متوجه پوسیدگی نخواهید شد. به همین دلیل است که انجمن دندانپزشکی استرالیا، پیشنهاد می‌کند که هر شش ماه یک بار معاینه انجام دهید بنابراین قبل از اینکه پوسیدگی غیر قابل کنترل شود و مستلزم درمان پیچیده و پرهزینه باشد دندانپزشک پوسیدگی را تشخیص می‌دهد. با درمان به موقع، پوسیدگی درمان شده یا حداقل از بدتر شدن آن جلوگیری می‌شود.
هنگامی که روی صندلی دندانپزشکی نشسته اید ممکن است دندانپزشک از فلوراید استفاده کند؛ دندان‌هایتان را جرم‌گیری کند و فیشور سیلانت انجام دهد تا از آسیب بیشتر به دندان جلوگیری نماید و ممکن است با برنامه بهداشت دهان و دندان مخصوص، شما را روانه منزل کند تا از دندان‌های خودتان مراقبت کنید.
مرحله دوم: پوسیدگی مینای دندان
اگر مینای دندان خراب شما برای مدت زمان طولانی درمان نشود، باعث پوسیدگی یا ایجاد سوراخ در درون دندانتان می‌شود که در همین مرحله، مشکلات آغاز خواهد شد. در مرحله دوم آسیب به دندان سطحی نیست. دندانپزشک در این مرحله عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می‌دهد تا متوجه شود که پوسیدگی دندان چقدر عمیق است.
آیا پوسیدگی مینای دندان باعث بروز درد می‌شود؟
در این مرحله ممکن است احساس درد داشته باشید یا نداشته باشید. اگر پوسیدگی از مینای دندان فراتر رفته باشد متوجه نخواهید شد. اگر پوسیدگی عمیق و نزدیک به عاج دندان باشد دندان آسیب پذیرتر می‌شود و در هنگام خوردن غذاهای سرد، داغ یا شیرین بیشتر متوجه این آسیب پذیری خواهید شد. در صورتیکه پوسیدگی به این مرحله رسیده باشد جلوگیری کردن از آن امکان پذیر نیست زیرا بدن شما نمی‌تواند جلوی ترمیم مجدد مینای دندان را بگیرد اما دندانپزشک می‌تواند از عمیق‌تر شدن پوسیدگی و بدتر شدن اوضاع جلوگیری کند.
رایج‌ترین شیوه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، برداشتن دقیق قسمت کرم خورده است. در آن قسمت یک دندان پرشده طبیعی قرار داده می‌شود تا دندان کامل به نظر برسد. این شیوه برای درمان پوسیدگی ایمن، قابل پیش بینی و ارزان است.
مرحله سوم: پوسیدگی عاج دندان
اگر پوسیدگی قبل از اینکه به عاج دندان برسد درمان نشود باکتری به درون آن نفوذ می‌نماید. عاج دندان شبیه اسفنج نرم و نفوذ پذیر می‌باشد که باکتری سریع و راحت در آن نفوذ می‌کند. درمان در این مرحله مشکل‌تر است و باید فورا نسبت به مداوا اقدام شود.
آیا پوسیدگی عاج دندان باعث بروز درد می‌شود؟
جواب بله است. اما ممکن است در این مرحله هنوز درد زیادی را احساس نکنید. پوسیدگی عاج دندان با دندان درد جزئی آغاز می‌شود. دندان شما به غذاهای گرم، سرد و نوشیدنی‌ها حساس می‌شود. میزان درد در این مرحله به عمق پوسیدگی و آستانه تحملتان بستگی دارد.
لازم است دندانپزشک قسمت آسیب دیده دندان را بردارد و با توجه به عمق پوسیدگی ممکن است نیاز باشد تا دندان پر گردد، روکش شود یا دندان‌های عقبی کاملا پر شوند تا دندانتان دوباره کامل و سالم به نظر برسد.
مرحله چهارم: پوسیدگی پالپ دندان
اگر در مرحله پوسیدگی عاج دندان جلوی آن را نگیرید این پوسیدگی به بخش نرم و آسیب پذیر دندان می‌رسد که عفونت ریشه نامیده می‌شود.
آیا پوسیدگی پالپ دندان باعث بروز درد می‌شود؟
بله، پوسیدگی پالپ دندان باعث بروز درد شدیدی می‌شود زیرا عاج دندان از عصب‌ها، رگ‌های خونی و بافت‌های پیوندی زیادی تشکیل شده است. برای تسکین درد و تمیز کردن عفونت، احتمالا دندانپزشک روش درمانی روت کانال را به کار می‌گیرد. این مرحله به قدری پیچیده است که دندان کرم خورده را درگیر می‌کند و دندانپزشک پالپ عفونت کرده دندان را درمی‌آورد. سپس همان بخش از دندان را تمیز نموده و با ماده خاصی شکاف دندان را پر می‌نماید. ممکن است به یک روکش احتیاج داشته باشید که دندان را بپوشاند بنابراین روکش باید به قدر کافی برای جویدن محکم باشد.
مرحله پنجم: آبسه
آبسه دندان را نمی‌توان دقیقا توصیف کرد. اگر پوسیدگی درمان نشود ریشه دندان آبسه می‌کند. آبسه مملو از چرک است که باعث بروز درد شدیدی می‌شود و اثرات بدی دارد. آبسه به خودی خود قابل درمان نیست. در این شرایط برای رفتن نزد دندانپزشک تعلل نکنید. باکتری‌های درون دندان شما در استخوان فک، گوش و گردن گسترش می‌‌یابند و در موارد جدی‌تر عفونت به مغز می‌رسد.
آیا آبسه باعث بروز درد می‌شود؟
بله، آبسه باعث بروز درد شدید می‌شود. آبسه با درد شدید دندان، لثه‌ها و فک همراه است که شامل ورم، تب و بوی بد دهان می‌باشد. در هنگام دراز کشیدن درد شدیدتر می‌شود طوری که از شدت درد خوابتان نمی‌برد. حتی اگر همه این علائم را هم نداشته باشید در کمک گرفتن تعلل نکنید. عفونت شدید به مغز و گلو گسترش می‌یابد و بلع یا تنفس را دشوار می‌کند. در شرایط بدتر، عفونت باعث مرگ می‌شود.
برای شروع درمان، دندانپزشک با اشعه ایکس عکسبرداری انجام می‌دهد و میزان عفونت را بررسی می‌نماید. با درمان ریشه دندان و مصرف آنتی بیوتیک‌ها مداوای دندان امکان پذیر است. اما اگر وضعیت دندان حاد باشد ممکن است دندانپزشک کشیدن دندان را پیشنهاد دهد تا از عواقب شدیدتر جلوگیری شود.
ارزیابی این شیوه درمانی بستگی به این دارد که پوسیدگی دندان در کدام مرحله باشد. لازم است که دندانپزشک دندان را معاینه کند و عکسبرداری با اشعه ایکس انجام دهد تا تشخیص و درمان صحیح را در اختیار شما بگذارد.
نتیجه گیری
مهم‌ترین نکات این محتوا عبارتند از:
- رعایت بهداشت دهان و دندان ( مسواک زدن، نخ دندان کشیدن دائم و داشتن رژیم غذایی سالم ) از درد زیاد و صرف هزینه بسیار جلوگیری می‌کند.
- هر شش ماه یکبار معاینه برای دندانپزشک این فرصت را فراهم می‌آورد تا قبل از اینکه خودتان متوجه پوسیدگی دندان شوید او از پوسیدگی دندان جلوگیری کند.
اگر دندانتان کرم خورده است در درمان آن تعلل نکنید.
منبع:
