ورم لثه می تواند نشان دهنده تحریکی ساده یا مشکلی جدی مثل عفونت یا بیماری لثه باشد. معمولا رعایت بهداشت دهان و دندان و درمان های خانگی، التهاب خفیف را بهبود می دهند. با این حال علائم مداوم و شدید به درمان حرفه ای نیاز دارند.
لثه متورم می تواند موجب غافلگیری شما شود. ابتدا ممکن است یک ناراحتی جزئی به نظر برسد اما اگر حساسیت یا خونریزی لثه مشاهده کردید، نیاز به مراقبت بیشتر یا مراجعه به دندان پزشک خواهید داشت. در این محتوا شما را با علل تورم لثه، زمان نگرانی و روش های درمان آشنا می کنیم.
ورم لثه چیست؟
ورم لثه زمانی اتفاق می افتد که بافت لثه ملتهب شود. لثه ممکن است پف کرده، سرخ تر از حد معمول و بزرگ تر به نظر برسد. همچنین ممکن است موقع مسواک یا نخ دندان کشیدن، متوجه حساسیت، خونریزی یا بوی بد دهان شوید. غذا خوردن نیز می تواند برای شما سخت باشد.
لثه های سالم سفت و صورتی کم رنگ بوده و به صورت محکم در دهان قرار دارند. با تورم، بدن شما به التهاب و عفونت واکنش می دهد.
علل شایع ورم لثه
ورم لثه به دلایل مختلفی اتفاق می افتد. پیدا کردن علت، اولین قدم برای پیشگیری و درمان است.
التهاب لثه
یک لایه چسبنده از باکتری یا همان پلاک در خط لثه شما تجمع پیدا می کند. اگر با مسواک و نخ دندان روزانه این پلاک ها را از بین نبرید، به جرم تبدیل می شوند. این مسئله باعث ورم و قرمزی لثه و در نهایت خونریزی خواهد شد.
پریودنتیت
اگر ورم لثه درمان نشود به پریودنتیت که نوعی جدی از بیماری لثه است، منجر می شود. در این مرحله لثه ها کم کم از دندان جدا شده و حفره هایی ایجاد می کنند. باکتری ها در این حفره ها به دام می افتند. عفونت ناشی از این مشکل می تواند باعث ورم لثه، تحلیل استخوان و از بین رفتن دندان شود.
بهداشت ضعیف دهان و دندان
مسواک نزدن یا عدم استفاده از نخ دندان باعث تجمع بقایای غذا و پلاک روی دندان و لثه می شود. با گذر زمان، این مسئله باعث رشد باکتری خواهد شد. در نهایت تحریک، تورم و التهاب لثه اتفاق می افتد. عدم مراجعه به دندان پزشک، مشکل را بدتر می کند.
تغییر هورمونی
تغییرات هورمونی باعث تغییر واکنش شما نسبت به باکتری ها می شوند. به همین دلیل در دوران قاعدگی، بارداری، بلوغ و یائسگی، تورم لثه قابل مشاهده است. در این دوران تجمع کمی پلاک نیز می تواند موجب ورم لثه شود.
داروها
برخی داروها تورم لثه را زیاد می کنند. مثلا برخی داروها باعث کاهش ترشح بزاق، خشکی دهان و در نتیجه افزایش تجمع پلاک می شوند. برخی دیگر از داروهای ضد تشنج، مسدود کننده کانال کلسیم و سرکوب کننده ایمنی بدن، دارای عوارض جانبی تورم لثه هستند.
سوء تغذیه
لثه برای سالم ماندن به مواد مغذی مناسب نیاز دارد. بدون ویتامین، مخصوصا ویتامین c احتمالا لثه های شما متورم شده و خونریزی می کنند. در موارد حاد، کمبود ویتامین c، به بیماری اسکوربوت منجر می شود که سلامت لثه و دندان ها را تحت الشعاع قرار می دهد.
عفونت
عفونت با منشاء ویروسی، قارچی یا باکتریایی باعث ورم لثه می شود. عوامل شایع عفونت عبارتند از:
- ویروس هرپس سیمپلکس که یک عفونت دردناک لثه است.
- کاندیدیازیس یا برفک دهان که یک عفونت قارچی است. این بیماری در افراد با سیستم ایمنی ضعیف رایج می باشد.
- عفونت باکتریایی که ناشی از مشکلات دندانی درمان نشده است.
عفونت ها ممکن است با سایر علائم مثل تب، پوشش سفید روی لثه یا زبان و خستگی همراه شوند.
سایر علل
ورم لثه پس از آسیب نیز رخ می دهد. مسواک زدن محکم، استفاده از دندان مصنوعی یا براکت غیر استاندارد، سوزاندن لثه با غذای داغ و… می توانند باعث تورم موقت لثه شوند. بعضی اوقات بیماری های زمینه ای نظیر دیابت، لوسمی و اختلالات خود ایمنی نیز به ورم لثه منجر می گردند. کشیدن به موقع دندان عقل و آسیای نهفته، می تواند بافت اطراف لثه را تحریک کرده و به جلوگیری از عفونت کمک کند.
چه زمانی نگران شویم؟ علائم مراجعه سریع به دندان پزشک
ورم لثه گاهی خود به خود از بین می رود. اما اگر ورم بهبود پیدا نکرد یا با علائم زیر همراه بود، باید به سرعت به دندان پزشک مراجعه کنید.
- تورم مداوم و بیش از 2 هفته: اگر ورم لثه شما بعد از 2 هفته با مسواک و نخ دندان از بین نرفت، باید به دندان پزشک مراجعه کنید. التهاب مداوم می تواند نشان دهنده بیماری لثه یا مشکلات دیگری باشد.
- درد و خونریزی شدید: ناراحتی و خونریزی جزئی موقع مسواک زدن عادی است. اما اگر درد شدید، خونریزی ناگهانی یا حساسیت شدیدی دارید، ممکن است لثه های شما دچار عفونت یا آسیب شده باشند.
- تحلیل لثه و لق شدن دندان: اگر بین لثه و دندان فاصله افتاده و دندان شما لق شده، نشان دهنده بیماری شدید لثه است. در صورت عدم درمان باید انتظار از دست رفتن دندان و آسیب به استخوان فک را نیز داشته باشید.
- وجود چرک و آبسه: ورم چرکی لثه، نشان دهنده عفونتی است که به مراقبت فوری پزشک نیاز دارد. آبسه باعث درد شدید شده و در صورت عدم درمان فوری به سایر نقاط بدن گسترش می یابد. برای حفظ دندان و جلوگیری از گسترش باکتری به درمان ریشه نیاز دارید.
- مشکل در بلع: ورم لثه حرف زدن، بلعیدن و خوردن را دشوار می کند. به همین دلیل می تواند نشان دهنده عفونت یا مشکلی در دهان شما باشد. باید در اسرع وقت به دندان پزشک مراجعه کرده و معاینه لثه را انجام دهید.
- علائم عفونت (تب، خستگی): اگر ورم لثه با خستگی و تب همراه است، ممکن است عفونت به خارج از دهان رسیده باشد. برای پیشگیری از عوارض جدی به کمک پزشک نیاز دارید.
نحوه درمان ورم لثه در خانه
اگر ورم لثه خفیف است با رعایت بهداشت دهان و دندان و درمان های خانگی می توانید مشکل را بهبود ببخشید. در ادامه چند روش ساده را ذکر می کنیم.
- مسواکی با براش نرم برداشته و به آرامی مسواک بزنید. نخ دندان بکشید تا پلاک ها از بین بروند. مسواک را هر 3 ماه یکبار تعویض کنید تا موثر باشد.
- برای کاهش ورم و حذف باکتری، نصف قاشق چایخوری نمک را در دهان خود ریخته و با آب گرم شستشو دهید.
- برای شستن ذرات غذا و هیدراته ماندن، آب فراوان بنوشید.
- برای کاهش ورم و درد، یک کمپرس یخ برداشته و روی قسمت خارجی گونه خود قرار دهید.
- از استعمال دخانیات، مصرف الکل و نوشیدنی های اسیدی خودداری کنید زیرا باعث تشدید ورم لثه می شوند.
این مراحل به کاهش علائم جزئی کمک می کنند اما جایگزین درمان حرفه ای نیستند. اگر علائم شما بهتر نشد، به دندان پزشک مراجعه کنید.
درمان تخصصی ورم لثه
دندان پزشک وضعیت دندان شما را بررسی کرده و بهترین روش را پیشنهاد می دهد. روش درمان بسته به علت، شامل موارد زیر است:
جرم گیری برای از بین بردن پلاک
جرم گیری منظم، اولین گام برای مقابله با التهاب لثه است. اگر پلاک زیر خط لثه سفت شود، دندان پزشک صاف کردن و جرم گیری را توصیه می کند. این نوع درمان، تورم لثه را از بین برده و ریشه را صاف خواهد کرد. در نتیجه لثه شما بهبود پیدا کرده و به دندان وصل می شود.
آنتی بیوتیک یا دهان شویه ضد میکروب
در صورت عفونت، دندان پزشک برای شما آنتی بیوتیک یا دهان شویه ضد میکروبی تجویز می کند. در این روش، درد و تورم کاهش یافته و باکتری های مضر حذف می شوند.
جراحی لثه در موارد حاد
اگر پریودنتیت حاد دارید، برای جلوگیری از پیشرفت و مراقب از دندان ها، درمان جراحی لثه ضروری است. دندان پزشک آسیب را ارزیابی کرده و روش جراحی مناسبی را پیشنهاد می کند:
- جراحی فلپ زمانی پیشنهاد می شود که حفره بزرگ بین دندان و لثه وجود داشته باشد. در طول جراحی، دندان پزشک بافت لثه را بلند می کند و جرم زیر آن را از بین می برد. سپس بافت بهبود یافته و محکم می شود.
- پیوند لثه زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که بافت لثه تحلیل شده و ریشه ها نمایان شوند. دندان پزشک از سقف دهان بافت سالم را برداشته و به لثه پیوند می زند. به این ترتیب خط لثه ترمیم شده و ریشه محافظت می شود.
- اگر بیماری لثه، استخوان پشتیبان را از بین برده باشد، احتمالا پیوند استخوان ضروری خواهد بود. در این روش موادی در لثه قرار می گیرد تا رشد استخوان تحریک شود. در نتیجه دندان ها محکم تر سر جای خود قرار می گیرند.
در مواردی که تحلیل لثه باعث نمایان شدن ریشه می شود، استفاده از روکش برای تقویت و محافظت از دندان توصیه خواهد شد.
رسیدگی به مسائل سیستمیک اصلی
گاهی اوقات، ورم لثه نشانه یک مشکل جدی در سلامتی است. اگر دندان پزشک تشخیص دهد که این مشکل به دیابت یا کمبود ویتامین ربط دارد، شما را به پزشک ارجاع خواهد داد. همکاری با تیم درمان، موجب سلامت و رفاه عمومی شما خواهد شد.
نکات طلایی برای پیشگیری از تورم لثه
آیا می خواهید از ورم لثه و درد در آینده جلوگیری کنید؟ این عادات روزمره ساده می توانند باعث سلامت لثه شما شوند:
- استفاده از مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید، روزی 2 بار
- نخ دندان کشیدن روزانه برای از بین بردن پلاک
- استفاده از دهان شویه ضد میکروبی برای کاهش باکتری
- داشتن رژیم غذایی متعادل سرشار از ویتامین و مواد معدنی
- مصرف آب فراوان و محدود کردن نوشیدنی های شیرین
- کاهش مصرف دخانیات که موجب تشدید بیماری لثه می شوند.
- مراجعه منظم به دندان پزشک جهت معاینه و پاکسازی
اگر لثه‌هایتان متورم است یا درد و خونریزی دارید، منتظر نباشید تا مشکل خود به خود برطرف شود. مداخله زودهنگام می‌تواند از مشکلات جدی تر دندان در آینده جلوگیری کند.
