لازمه ی کنار آمدن و غذا خوردن با هایرکس یا دستگاه وسیع کننده کام ( چه برای خودتان و چه برای فرزندتان ) ایجاد تغییرات جزئی در رژیم غذایی، بهداشت دهان و روتین روزانه است. دستگاه وسیع کننده کام که با نام علمی پاتال اکسپندر (Rapid Palatal Expander) نیز شناخته می‌شود، ابزار کوچکی است که در بازه زمانی دو تا چند ماه در سقف سخت دهان (کام سخت) نصب و به وسیله‌ی دندان‌های بالایی نگه داشته می‌شود. در بازه زمانی ذکر شده، دستگاه به تدریج عرض دو نیمه‌ی کام سخت را که هنوز جوش نخورده است، افزایش می‌دهد. این امر به اصلاح مشکلات مختلف حاصل از ارتودنسی مانند ناهنجاری در بایت (جفت شدن دندانها) و شلوغی دندانها کمک می‌کند. بیشترین اثربخشی وسیع کننده کام مربوط به سنین نوجوانی است، زیرا در این سنین استخوان‌های صورت هنوز بطور کامل به هم جوش نخورده‌اند. با این وجود امکان استفاده از آن در بزرگسالی نیز وجود دارد.
خوردن و نوشیدن با دستگاه هایرکس
1) از مواد غذایی نرم و مایعات مورد علاقه‌تان استفاده کنید.
در هنگام استفاده از این دستگاه بهتر است غذاهایی را انتخاب کنید که علاوه بر تامین مواد مغذی مورد نیاز بدنتان، روند خوردن آسانی داشته باشند. ماست، شِیک‌های سالم، بستنی، سبزیجات پخته و له شده (مانند سیب زمینی، کدو سبز یا سیب زمینی شیرین، موز له شده)، سوپ و موارد مشابه گزینه هایی مناسب برای تغذیه در این بازه زمانی هستند.
2) لقمه‌های خود را کوچک بردارید و به آرامی آنها را بجویید.
فراموش نکنید که دستگاه وسیع کننده کام عملاً در حال جدا کردن دو نیمه فک بالای شما است و بر استخوان‌های بخش پایین صورت فشار وارد می‌کند. در بیشتر موارد، عمل جویدن توسط دندان‌هایی که به دستگاه متصل نیستند، انجام می‌شود.
3) نوشیدنی خود را به آرامی بنوشید و حتما از نی باریک استفاده کنید.
مایعات راحت تر از غذاهای جامد بلعیده می‌شوند، زیرا دیگر زبان مجبور به جابجایی مواد غذایی در دهان برای جویدن نیست و فقط آنها را به سمت گلو هدایت می‌کند.
4) مرتب دهان خود را پاک کنید.
داشتن دستگاه هایرکس معمولاً با افزایش ترشح بزاق همراه است. به همراه داشتن دستمال کاغذی یا دستمال پارچه ای برای پاک کردن آب دهان می‌تواند به تمیز و خشک نگه داشتن دهان کمک کند.
5) زمانی که با دستگاه احساس راحتی می‌کنید و دردی ندارید از خوردن غذاهای جامد مورد علاقه تان غافل نشوید.
از این فرصت‌ها استفاده کنید! با کمی صبر و حوصله می‌توانید از خوردن غذاهایی مثل پاستا، ساندویچ و حتی پیتزا لذت ببرید.
تمیز نگه داشتن دستگاه هایرکس
1) از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه غافل نشوید.
استفاده از مسواک و نخ دندان یکی از مهمترین اصول بهداشت دهان و دندان است که همه ما باید بطور منظم آن را رعایت کنیم. حالا زمان خوبی برای تثبیت این عادت است.
2) برای تمیزکاری عمیق تر و راحت تر دندانها در خانه، اقدام به خرید دستگاه واترپیک کنید.
واترپیک جریان باریکی از آب را با فشار به نواحی دور از دسترس دهان هدایت می‌کند، به همین دلیل در درمان‌های ارتودنسی و دندانپزشکی بسیار موثر است.
- از این دستگاه می‌توان برای تمیز کردن چرخ دنده‌ها، پیچ‌ها و لبه های دستگاه وسیع کننده و همچنین نواحی که دستگاه با لثه‌ها تماس دارد یا آنها را پوشانده است، استفاده کرد.
3) اگر قرار است بیرون غذا بخورید، یک مسواک معمولی و کوچک همراه خود داشته باشید.
می‌توانید لحظاتی از سر میز غذا بلند شوید و با کمک این مسواک ذرات غذایی را که لای دندانها یا در اطراف دستگاه گیر کرده‌اند را به آرامی تمیز کنید.
تنظیم دستگاه هایرکس برای خود یا فرزندتان
1) از دستورالعمل ارتودنتیست درباره تعداد دفعات چرخاندن دستگاه پیروی کنید.
بسته به میزان وسعت مد نظر و همچنین سایر درمان‌های ارتودنسی مانند اضافه شدن بریس‌ها، ممکن است لازم باشد دستگاه را یک، دو یا حتی سه بار در روز بچرخانید.
- سعی کنید این دستورالعمل درمانی را به طور منظم انجام دهید.
- اگر احتمال می‌دهید ممکن است برنامه تان به‌هم بخورد یا نیاز به تعویق انداختن چرخش باشد، حتماً با متخصص ارتودنسی خود مشورت کنید.
2) کلیدی را که ارتودنتیست به شما داده پیدا کنید.
این ابزار میله فلزی کوچکی است که در پیچ مرکزی چرخ دنده دستگاه قرار می‌گیرد و با ایجاد نیروی چرخشی، باعث باز شدن تدریجی استخوان کام می‌شود.
- اگر کلید فاقد نخ ایمنی است، انتهای آن را با یک نخ بلند یا نخ دندان ببندید تا در صورت افتادن کلید در دهان، بتوانید آن را به راحتی بیرون بکشید.
3) سعی کنید کلید را در سوراخ پیچ چرخ دنده مرکزی قرار دهید.
معمولاً زاویه قرارگیری این سوراخ کوچک پشت دندان‌های بالایی شما است (یعنی کلید به سمت قسمت بیرونی دهان قرار دارد).
- اگر قرار است این کار را برای خودتان انجام دهید، جلوی آینه و در محیطی با نور مناسب انجام دهید.
- اگر قرار است برای کودک یا نوجوانی انجام دهید، از او بخواهید دراز بکشد و دهانش را تا جای ممکن باز کند تا در صورت برخورد تصادفی با زبان کوچک، حالت تهوع پیش نیاید. از طرف دیگر بهتر است نور محیط کافی باشد و در صورت نیاز از چراغ قوه استفاده کنید.
4) کلید را تا جایی که ممکن است بچرخانید.
بعد از اینکه کلید را وارد کردید، با فشار یکنواخت و آرام پیچ را تا انتها به سمت پشت گلو بچرخانید؛ مراقب باشید کلید با پوست سقف دهان برخورد نکند.
5) کلید را به آرامی از دهان خود یا فرزندتان خارج کنید.
آن را تمیز نمایید و در جای مطمئن قرار دهید.
6) طبق برنامه به ملاقات ارتودنتیست خود بروید.
اکثر ارتودنتیست‌ها از شما می‌خواهند هفته ای یک بار مراجعه کنید تا میزان پیشرفت را بررسی کنند و به سؤالات یا نگرانی‌های شما پاسخ دهند.
- فهرستی از سؤالات یا نگرانی‌هایتان را یادداشت کنید تا هنگام مراجعه به پزشک، بتوانید آن را مطرح نمایید.
مدیریت درد و ناراحتی ناشی از دستگاه هایرکس
1) حدود یک ساعت قبل از چرخاندن دستگاه، شربت مایع آدویل ( vh (Advil مصرف کنید.
این کار درد و التهاب ناشی از افزایش فشار چرخاندن دستگاه را کاهش می‌دهد.
2) دستگاه را پس از خوردن غذا بچرخانید.
با این روش، وعده غذایی تان را خورده‌اید و دهانتان در هنگام تحمل درد، فشار و ناراحتی فرصتی برای استراحت پیدا خواهد کرد.
3) پس از چرخاندن دستگاه، استراحت کنید و بر روی گونه‌های خود کمپرس یخ بگذارید.
این کار باعث کاهش التهاب می‌شود.
4) در نهایت می‌توانید با یک خوراکی خوشمزه مانند بستنی یا نوشیدنی خنک از خودتان پذیرایی کنید.
سرما التهاب را کاهش می‌دهد و باعث کاهش احساس ناراحتی شود.
5) برای محافظت از بافت‌های نرم دهان در برابر ساییدگی، از موم ارتودنسی استفاده کنید.
موم ارتودنسی را می‌توانید در اکثر داروخانه ها پیدا کنید. این موم یک مانع بین اجزای فلزی دستگاه و بافت نرم دهان ایجاد می‌کند. موم مذکور را می‌توان به راحتی جدا و مجددا استفاده کرد.
6) اگر زخمی یا نقطه دردناکی در دهان دارید، از ژل موضعی بی‌حس‌کننده مانند Orajel استفاده کنید.
همچنین برای تسکین دردهایتان می‌توانید به طور منظم اقدام به غرغره آب نمک نمایید.
